Samochody Świata - Forum Motoryzacyjne https://www.samochodyswiata.pl/ |
|
1948 Star 20 https://www.samochodyswiata.pl/viewtopic.php?f=20&t=34447 |
Strona 1 z 1 |
Autor: | kulikowski [ Pon, 30.05.2011, 23:31 ] |
Temat postu: | 1948 Star 20 |
(C) Polskie-auta.pl (C) Garnek.pl (C) Flickr.com Cytuj: DuĹĽe potrzeby transportowe zniszczonego wojnÄ… kraju nie mogĹ‚y być zaspokojone przez skromny, a jednoczenie bardzo różnorodny tabor samochodowy. IstniaĹ‚a wiÄ™c pilna potrzeba opracowania wĹ‚asnego uniwersalnego samochodu ciężarowego, ktĂłrego konstrukcja pozwalaĹ‚aby na tworzenie różnorodnych pojazdĂłw pochodnych. PracÄ™ tÄ™ zlecono pracownikom - powstaĹ‚ego wiosnÄ… 1946 roku w Ĺodzi Centralnego Biura BadaĹ„ i Konstrukcji PrzemysĹ‚u Motoryzacyjnego (CBBK - 5). Trzon grupy konstruktorĂłw tego Biura stanowili pracownicy dawnego Biura StudiĂłw P.Z.InĹĽ., gdzie w 1937 roku zbudowano prototyp samochodu ciężarowego o Ĺ‚adownoĹ›ci 4,0 ton, oznaczonego jako P.Z.InĹĽ. 703. DoĹ›wiadczenie zdobyte w trakcie budowy tego pojazdu znacznie uĹ‚atwiĹ‚o i przyspieszyĹ‚o prace nad pierwszym powojennym samochodem ciężarowym o podobnym ukĹ‚adzie napÄ™dowym. ZaĹ‚oĹĽenia konstrukcyjne opracowane zostaĹ‚y przez zespół inĹĽynierĂłw (późniejszych profesorĂłw Politechniki GdaĹ„skiej i ĹĂłdzkiej) w skĹ‚adzie: MieczysĹ‚aw DÄ™bicki, Jan Werner i Jerzy Werner. Przewidywano budowÄ™ samochodu o Ĺ‚adownoĹ›ci 3,5 ton, napÄ™dzanego silnikiem o mocy 62,5 kW, wyposaĹĽonego w czterobiegowÄ… skrzynkÄ™ przekĹ‚adniowÄ…. UkĹ‚ad noĹ›ny miaĹ‚a tworzyć spawana rama podĹ‚uĹĽnicowa wraz ze sztywnymi osiami zawieszonymi na wzdĹ‚uĹĽnych resorach piĂłrowych. Rozstaw osi ustalono na 3000 mm. Hamulce bÄ™bnowe miaĹ‚y być uruchamiane hydraulicznie przy zastosowaniu pneumatycznego podciĹ›nieniowego mechanizmu wspomagajÄ…cego. W maju 1946 roku po dokooptowauiu do zespoĹ‚u inĹĽ. BronisĹ‚awa Morkowskiego rozpoczÄ™to wĹ‚aĹ›ciwe prace konstrukcyjne. Silnik skonstruowaĹ‚ inĹĽ. Jan Werner, ukĹ‚ad napÄ™dowy i ukĹ‚ad wspomagania hamulcĂłw - inĹĽ. Jerzy Werner, ramÄ™, zawieszenie kół oraz ukĹ‚ad kierownicy - inĹĽ. MieczysĹ‚aw DÄ™bicki, a oĹ› przedniÄ… i ukĹ‚ad hamulcowy - inĹĽ. BronisĹ‚aw Morozowski. Ponadto w Warszawie inĹĽ. StanisĹ‚aw Panczakiewicz konstruowaĹ‚ kabinÄ™ kierowcy i skrzyniÄ™ Ĺ‚adunkowÄ…, a inĹĽ. Z Grzonkowski projektowaĹ‚ instalacjÄ™ elektrycznÄ… tego samochodu. Prace prowadzone byĹ‚y bardzo szybko i pod koniec 1946 roku przekazano pierwszÄ… część dokumentacji do zorganizowanego w Ursusie ZakĹ‚adu DoĹ›wiadczalnego PrzemysĹ‚u Motoryzacyjnego. BudowÄ… prototypĂłw kierowaĹ‚ inĹĽ. Aleksander . Pierwsza wersja silnika oznaczona symbolem S-40 wykonana zostaĹ‚a w lipcu 1947 roku. Stwierdzono jednak istnienie kilku wad, a przede wszystkim niedostatecznÄ… sztywność kadĹ‚uba i niewĹ‚aĹ›ciwie rozwiÄ…zany ukĹ‚ad smarowania. JuĹĽ w trzy miesiÄ…ce później powstaĹ‚ ulepszony prototyp silnika oznaczony jako S-40R. Badania tego silnika trwaĹ‚y do lutego 1948 roku, a ich wyniki stanowiĹ‚y podstawÄ™ do konstrukcji nowej jednostki napÄ™dowej. PracÄ™ tÄ™ powierzono zespoĹ‚owi kierowanemu przez Jerzego JÄ™drzejewskiego. Nowy silnik oznaczony symbolem S-42 zatwierdzony zostaĹ‚ do produkcji. RĂłwnolegle powstawaĹ‚o podwozie samochodu. MontaĹĽ pierwszego prototypowego podwozia zakoĹ„czono 28 lutego 1948 roku i po krĂłtkich jazdach prĂłbnych skierowano je do Kielc, gdzie w zakĹ‚adach SHL wykonano nadwozie. Oficjalne przedstawienie prototypu powojennego samochodu ciężarowego wĹ‚adzom resortu nastÄ…piĹ‚o w dniu 19 czerwca 1948 roku. Na przeĹ‚omie paĹşdziernika i listopada tegoĹĽ roku odbyĹ‚ siÄ™ rajd kwalifikacyjny, w ktĂłrym wzięły udziaĹ‚ trzy prototypowe samochody. Zebrane doĹ›wiadczenia pozwoliĹ‚y na dalsze udoskonalenie konstrukcji. Do wiÄ™kszych zmian konstrukcyjnych wprowadzonych w tym okresie do dokumentacji (poza silnikiem) naleĹĽaĹ‚y: zastosowanie stopu aluminium na obudowÄ™ skrzynki przekĹ‚adniowej w miejsce ĹĽeliwa, zastÄ…pienie skĹ‚adanej pochwy mostu napÄ™dowego pochwÄ… jednolitÄ… oraz usprawnienie mechanizmu zmiany biegĂłw i ukĹ‚adu kierowniczego. Opracowano teĹĽ nowÄ… kabinÄ™ kierowcy, ktĂłrÄ… oznaczono symbolem N 20. ProdukcjÄ™ samochodĂłw krajowej konstrukcji umieszczono w ZakĹ‚adach Starachowickich (dawna fabryka zbrojeniowa - w 1951 roku zmieniono nazwÄ™ ZakĹ‚adĂłw na FabrykÄ™ SamochodĂłw Ciężarowych im. F. DzierĹĽyĹ„skiego), a pojazd otrzymaĹ‚ nazwÄ™ Star 20. MiaĹ‚ on 6-cylindrowy silnik o pojemnoĹ›ci skokowej 4,188 dm3 umieszczony wzdĹ‚uĹĽnie, nad osiÄ… przedniÄ… ktĂłry osiÄ…gaĹ‚ maksymalnÄ… moc 62,5 kW przy 2800 obr/min. WaĹ‚ korbowy podparto na czterech Ĺ‚oĹĽyskach Ĺ›lizgowych, a panewki byĹ‚y wylane stopem cynowym. Zastosowano gĂłrnozaworowy ukĹ‚ad rozrzÄ…du z waĹ‚em umieszczonym w kadĹ‚ubie. Silnik chĹ‚odzony byĹ‚ cieczÄ… o obiegu wymuszonym. W ukĹ‚adzie zasilania uĹĽyto importowanego gaĹşnika Solex 40 UAIP, o Ĺ›rednicy gardzieli 32 mm. Masa suchego silnika wynosiĹ‚a 350 kg. Instalacja elektryczna o napiÄ™ciu znamionowym 12 V zasilana byĹ‚a z prÄ…dnicy o mocy 220 V. IVIoc uĹĽytego rozrusznika wynosiĹ‚a 1,32 kW. Klasyczny ukĹ‚ad napÄ™dowy tworzyĹ‚y nastÄ™pujÄ…ce zespoĹ‚y: jednotarczowe sprzÄ™gĹ‚u półodĹ›rodkowe sterowane mechanicznie, czterobiegowa niezsynchronizowana skrzynka przekĹ‚adniowa, waĹ‚ napÄ™dowy z dwoma przegubami krzyĹĽakowymi oraz tylny most ze stoĹĽkowÄ… przekĹ‚adniÄ… gĹ‚ĂłwnÄ… o przeĹ‚oĹĽeniu 6,125. PoszczegĂłlne zespoĹ‚y zamocowano do spawanej ramy podĹ‚uĹĽnicowej. Przednia oĹ› o przekroju dwuteowym wsparta byĹ‚a na wzdĹ‚uĹĽnych półeliptycznych resorach piĂłrowych, a most tylny na resorach piĂłrowychwych gĹ‚Ăłwnych współpracujÄ…cych z piĂłrowymi resorami pomocniczymi. Kola jezdne wyposaĹĽono w ogumienie dÄ™tkowe o wymiarach 8,25-20". W ukĹ‚adzie kierowniczym zastosowano globoidalnÄ… przekĹ‚adniÄ™ Ĺ›liniakowi. Hamulec zasadniczy uruchamiany byĹ‚ hydraulicznie i współpracowaĹ‚ z podciĹ›nieniowym mechanizmem wspomagajÄ…cym, natomiast hamulec pomocniczy mechaniczny dziaĹ‚aĹ‚ na szczÄ™ki hamulcowe kół tylnej osi. SamochĂłd miaĹ‚ skrzyniÄ™ Ĺ‚adunkowÄ… o konstrukcji drewnianej. Jego podstawowe wymiary wynosiĹ‚y: dĹ‚ugość caĹ‚kowita 5860 mm, szerokość 2200 mm, wysokość z opoĹ„czÄ… 2800 mm. Pojazd miaĹ‚ masÄ™ wĹ‚asnÄ… 3360 kg i Ĺ‚adowność 4 Mg. OsiÄ…gaĹ‚ prÄ™dkość maksymalnÄ… 85 km/h, Ĺ›rednie zuĹĽycie paliwa dochodziĹ‚o do 26 dm3/100 km. W miarÄ™ zwiÄ™kszania siÄ™ liczby StarĂłw bÄ™dÄ…cych w eksploatacji ujawniaĹ‚y siÄ™ sĹ‚abe punkty tej konstrukcji. Usprawnienia wymagaĹ‚y przede wszystkim ukĹ‚ady smarowania i chĹ‚odzenia silnika. Do najistotniejszych zmian konstrukcyjnych w silniku wprowadzonych w pierwszych latach produkcji Stara naleĹĽaĹ‚y: ulepszona pompa oleju i dodatkowy filtr oleju (1951), wydajniejszy wentylator chĹ‚odnicy (1953), zastosowanie zwijanej zasĹ‚ony chĹ‚odnicy (1954), ulepszona pompa cieczy chĹ‚odzÄ…cej, nowa chĹ‚odnica i odpowietrzenie skrzyni korbowej (1955), zastosowanie termostatu i krajowego gaĹşnika typu G-43 oraz zmiana ksztaĹ‚tu gĹ‚owicy (1956). Ponadto dla zwiÄ™kszenia trwaĹ‚oĹ›ci silnika wprowadzono do produkcji tuleje cylindrowe z ĹĽeliwa krzemowo-chromowego oraz chromowanie pierwszego pierĹ›cienia tĹ‚okowego. Zmiany objęły rĂłwnieĹĽ podwozie Stara. W przekĹ‚adni kierowniczej zmieniono Ĺ‚oĹĽyskowanie rolki i sposĂłb regulacji luzu oraz zmieniono konstrukcjÄ™ szczÄ™k hamulcowych (1954). Zastosowano rĂłwnieĹĽ nowy hamulec pomocniczy (rÄ™czny) dziaĹ‚ajÄ…cy na waĹ‚ napÄ™dowy (1955). Dalszy iloĹ›ciowy wzrost produkcji samochodĂłw spowodowaĹ‚ zwiÄ™kszone zapotrzebowanie na kabiny, przekraczajÄ…ce Ăłwczesne moĹĽliwoĹ›ci wykonawcze dostawcy - kieleckiej SHL. W 1952 roku uruchomiono w FSC Starachowice produkcjÄ™ nowej, uproszczonej technologicznie kabiny, ktĂłra nosiĹ‚a symbol N 23. Konstruktorem tej kabiny byĹ‚ inĹĽ. A. Ĺ»yliczyĹ„ski. Od tego czasu do StarĂłw zaczÄ™to montować kabiny N 20 lub N 23. Silnik oraz podwozie Stara sĹ‚uĹĽyĹ‚y jako konstrukcja wyjĹ›ciowa dla pierwszych krajowych autobusĂłw Ĺ›redniej pojemnoĹ›ci oraz wielu samochodĂłw specjalizowanych i specjalnych, ktĂłre produkowane byĹ‚y w innych zakĹ‚adach, np. nadwozia furgonowe przystosowane do przewozu 25 osĂłb typu N-424 (znane pod nazwÄ… Stonka, produkowane od 1954 roku przez Ăłwczesne ZakĹ‚ady Budowy Nadwozi Samochodowych) oraz jego odmianÄ™ przystosowanÄ… do przewozu Ĺ‚adunkĂłw o oznaczeniu N-103 Furgon. PowstaĹ‚ rĂłwnieĹĽ tylno zsypowy samochĂłd samowyĹ‚adowczy Star W14. W latach 1952-1953 w Sanoku produkowano nadwozia poĹĽarnicze typu N71 oraz N72 (korzystajÄ…ce z zewnÄ™trznych ĹşrĂłdeĹ‚ Ĺ›rodka gaĹ›niczego), w późniejszym okresie produkowano nadwozia typu N74 i N75 (wyposaĹĽone we wĹ‚asny zbiornik wodny). Kolejnym rodzajem zabudowy byĹ‚ montowany od 1953 roku ĹĽuraw samochodowy HP-3, wykorzystywany w branĹĽy budowlanej.od 1953 r. W Starachowicach wytwarzano poza podstawowÄ… skrzyniowÄ… wersjÄ… Stara 20 jedynie ciÄ…gniki siodĹ‚owe oznaczone jako Star C60. FSC stale rozbudowywano wprowadzajÄ…c nowe technologie. TaĹ›mowy montaĹĽ samochodĂłw zastosowano w 1951 roku, a automatycznÄ… liniÄ™ obrĂłbki gĹ‚owicy silnika uruchomiono w 1954 roku. W 1948 (pierwszym roku) produkcja wyniosĹ‚a 10 sztuk (wedĹ‚ug innych ĹşrĂłdeĹ‚ 20 szt.) i stopniowo rosĹ‚a osiÄ…gajÄ…c w 1949 roku poziom 245 szt., w 1950 – 782 szt., 1951 – 2568 szt., 1952 – 4253 szt., 1953 – 6968 szt., 1954 – 7579 szt., 1955 – 7543 szt., 1956 – 7700 szt., 1957 – 5978 szt. (dane dla ostatniego roku produkcji mogÄ… obejmować pewnÄ… liczbÄ™ nastÄ™pcy, czyli modelu Star 21). Docelowa zdolność produkcyjna okreĹ›lana wĂłwczas na 10 tys. samochodĂłw rocznie zostaĹ‚a osiÄ…gniÄ™ta w 1954 roku. Star 20 byĹ‚ wytwarzany do lipca 1957 roku. Ogółem wyprodukowano ponad 50 tys. sztuk tych pojazdĂłw (Ĺ‚Ä…cznie z podwoziami). Dane techniczne Inne nazwy: Star C60, Star W14, Star 20 "Stonka", Star 20-GM8/N71, Star 20-GA16/N72, Star 20-SBM2200/8, Star 20-SBA2000/16, Star 20-HP3 Producent: FSC Star, Starachowice, Polska Premiera: 1948 Okres produkcji: 1948-1957 (Star 20) / 1952-1957 (Star C60) / 1953-1957 (Star W14) NastÄ™pca: Star 21 Segment: szosowy samochĂłd ciężarowy Ĺ›redniej Ĺ‚adownoĹ›ci Typy nadwozia: skrzyniowy lub samowyĹ‚adowczy lub ciÄ…gnik siodĹ‚owy lub poĹĽarniczy lub furgon lub autobus lub ĹĽuraw samochodowy Liczba miejsc: 2 Silniki: typu S42, benzynowy, gaĹşnikowy, rzÄ™dowy, 6 – cylindrowy, chĹ‚odzony cieczÄ…, umieszczony nad przedniÄ… osiÄ… PojemnoĹ›c skokowa: 4188 cmÂł Ĺšrednica cylindra: 92,0 mm Skok tĹ‚oka: 105,0 mm StopieĹ„ sprężania: 6,2:1 Moc maksymalna: 62,5 kW (85 KM) przy 2800 obr/min Maksymalny moment obrotowy: 246 Nm przy 1700 obr/min Skrzynia biegĂłw: manualna, 4-biegowa, niesynchronizowana Ogumienie: dÄ™tkowe o wymiarach 8,25-Ă—20" DĹ‚ugość: 5860 mm lub 4950 mm (W14) lub 4615 mm (C60) Szerokość: 2200 mm Wysokość: 2200 mm / 2800 mm (z opoĹ„czÄ…) Rozstaw osi: 3000 mm lub 2500 mm (C60 i W14) Rozstaw kół przednich: 1600 mm Rozstaw kół tylnych: 1600 mm Zwis przedni: 1270 mm Zwis tylny: 1590 mm KÄ…t natarcia: 28° KÄ…t zejĹ›cia: 25° PrzeĹ›wit: 245 mm Masa wĹ‚asna: 3360 kg lub 3010 kg (C60) Ĺadowność: 3500 kg Dopuszczalna masa caĹ‚kowita: 7250 kg Pojemność zbiornika paliwa: 110 l PrÄ™dkość maksymalna: 85 km/h Ĺšrednica zawracania: 16,0 m (C) Polskie-auta.pl Garnek.pl Flickr.com RUMMEL Aleksander - Polskie konstrukcje i licencje motoryzacyjne 1922-1980; Wydawnictwa Komunikacji i ĹÄ…cznoĹ›ci, Warszawa, 1985 RYCHTER Witold - Dzieje samochodu; Wydawnictwa Komunikacji i ĹÄ…cznoĹ›ci, Warszawa, 1987 SZELICHOWSKI StanisĹ‚aw - Sto lat polskiej motoryzacji; Krakowska Oficyna SAB, KrakĂłw, 2003 ZIELIĹSKI Andrzej - Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960; Wydawnictwa Komunikacji i ĹÄ…cznoĹ›ci, Warszawa, 1985 |
Strona 1 z 1 | Wszystkie czasy w strefie UTC + 1 godzina |
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group http://www.phpbb.com/ |