1992 Jelcz 120 M (PL)http://www.przegubowiec.com/bus/katalog/opis_m120.htmhttp://www.przegubowiec.com/katalog-autobusow-2/jelcze-neoplany-i-wynalazki/327-jelcz-120mhttp://infobus.pl/busbaza_detail.php?selectmodel=158http://pl.wikipedia.org/wiki/Jelcz_120MWarszawa:(C) fot. Przegubowiec
(C) fot. InfoBus
KrakĂłw:(C) fot. Wikipedia
Jelcz 120M – seria 12-metrowych, średniopodłogowych autobusów miejskich o trzech dwuskrzydłowych drzwiach o układzie 2-2-2 produkowanych przez zakłady Jelcz w latach 1992-2007.
W 1992 roku zaprezentowano i wdrożono do produkcji autobus Jelcz 120M, który jest modernizacją szeroko rozpowszechnionego w Polsce Jelcza PR110M. Najbardziej rzucającymi się w oczy zmianami stylistycznymi pojazdu było zastosowanie w górnej części ściany czołowej nowej wykonanej z tworzywa sztucznego obudowy zewnętrznej miejsca przeznaczonego na tablicę informacyjną oraz zastosowanie szyby tylnej o zmniejszonych wymiarach. Nieznacznie zmienione zostało również wnętrze pojazdu. Zlikwidowano 2 miejsca siedzące na przeciw trzecich drzwi na rzecz przestrzeni dla osób stojących, oraz zmniejszono o 20 mm wysokość pierwszego stopnia w trzecich drzwiach. Jednak najważniejszą zmianą w stosunku do modelu PR110M było zastosowanie zmodernizowanego turbodoładowanego silnika WS Mielec SWT 11/300/1 o mocy maksymalnej 162 kW (220 KM) zblokowanego z 4-biegową skrzynią S4-95 produkcji polskiej. W porównaniu z Jelczem PR110 zastosowano zmienione (szybsze) przełożenie mostu napędowego, dzięki czemu wzrosła prędkość maksymalna oraz uległo znaczącej redukcji zużycie paliwa. Jeszcze w tym samym roku do oferty dołączyła wersja o oznaczeniu 120MM wyposażona w silnik MAN D2866UH o mocy maksymalnej 184 kW (250 KM) oraz 4-biegową automatyczną skrzynię biegów 4HP-500. Stworzono również prototyp autobusu wyposażonego w silnik Volvo THD102KB o mocy maksymalnej 180 kW (245 KM), jednak wersja ta o oznaczeniu 120MV nie została wprowadzona do produkcji seryjnej.
W 1993 roku model 120MM został zastąpiony przez 120MM/1 z silnikiem MAN D0826LUH05 o mocy maksymalnej 169 kW (230 KM), który spełniał normę czystości spalin Euro-1. Wprowadzono również możliwość wyposażenia standardowej wersji 120M w 4-biegową automatyczną skrzynię ZF 4HP-500.
W następnym roku zaprezentowano prototyp modelu 120M ze zmodernizowanym nadwoziem. Pojazd ten otrzymał wklejane szyby boczne, nową ścianę tylną wykonaną z tworzywa sztucznego z wklejaną prostokątną szybą oraz wydzielonym miejscem na tablice informacyjną, zaprojektowaną specjalnie dla tego prototypu ścianę przednią z tworzywa sztucznego z szybą z modelu T120. Autobus ten był eksploatowany do lipca 2008 roku w PKS Lubin. Również w 1994 roku do wyposażenia opcjonalnego serii 120M wprowadzono zderzaki wykonane z tworzywa sztucznego.
W 1995 roku zbudowano serię 3 prototypów z nadwoziem poddanym unifikacji ze wprowadzonym w tym samym roku modelem M121M. Pojazdy te otrzymały wklejane szyby boczne, przedni zderzak z prostokątnymi reflektorami ze zintegrowanymi kierunkowskazami (jak w pierwszych M121M) oraz plastikowy zderzak tylny. We wnętrzu zastosowano twarde plastikowe siedzenia firmy Astromal w miejsce miękkich obitych skajem lub tkaniną. Wszystkie 3 egzemplarze trafiły do MPK Rzeszów, gdzie są nadal użytkowane.
Rok 1996 przyniósł prezentację kolejnego prototypu ze zmodernizowanym nadwoziem. Zastosowano w nim tą samą ścianę tylną oraz przednią jak w koncepcie z 1994 roku. Różnicą było zastosowanie w ścianie czołowej wydzielonego miejsca na tablicę lub świetlik informacyjny. Obniżona została górna linia okien oraz zastosowano nowe drzwi aluminiowe z wklejanymi szybami. We wnętrzu pojazdu zlikwidowano większość podestów, zwiększając tym samym funkcjonalność tego autobusu. Prototyp ten do 2006 roku był użytkowany przez MPK Legnica.
W tym samym roku wprowadzono do produkcji seryjnej serię 120M ze zmodernizowanym nadwoziem. W przedniej części pojazd ten otrzymał nowy plastikowy zderzak przejęty z rodziny M121x i M181x. Zastosowano również nową tylną ścianę z tworzywa sztucznego (podobną do tej z prototypów z 1994 i 1996), drzwi aluminiowe z wklejanymi szybami (prototyp 1996) oraz wklejane szyby boczne. We wnętrzu pojawiły się twarde siedzenia marki Astromal.
W 1997 roku cała seria przeszła kolejną modernizację, w wyniku której wprowadzono ścianę przednią z tworzywa sztucznego z dużą panoramiczną szybą i wyraźnie wydzielonym miejscem na tablicę informacyjną.
W 1998 roku wprowadzono do produkcji wersję 120MM/2, która zastąpiła model 120MM/1. W 1999 roku zaprezentowano prototyp modelu 120MD oraz 120M/2 LPG. W 2000 roku modele 120M/1 CNG oraz 120M/3.
W 2003 roku wycofano z produkcji wersję 120M wyposażoną w standardowy silnik Mielec SWT 11/300/1. Pod koniec tego samego roku zaprezentowano model M120MM/3 wyposażony w silnik MAN D0836DUH03. Oprócz zastosowanej jednostki napędowej model ten charakteryzował się zmodernizowanym nadwoziem ze ścianą czołową oraz tylną przejętą z modelu M101I. W następnym roku do produkcji skierowane zostały identycznie od strony stylistycznej modele 120M/3 oraz nowy M120I. Ostatnią wersją serii 120M był wprowadzony do produkcji w 2006 roku Jelcz M120M/4 CNG.
Od 1993 roku istniała możliwość zamówienia tego modelu z nadwoziem o układzie drzwi 2-0-2 a od 1999 roku również z układem 2-2-0.
Istnieją następujące odmiany Jelczy 120M (xxxx-xxxx - lata produkcji, obok marka i moc maksymalna silnika):
Jelcz 120M 1992-2003 - Mielec, 220 KM
Jelcz M120I 2004-2007 - Iveco, 239 KM
Jelcz 120M.98
Jelcz 120M/1 CNG 1998-2003 - Mielec, 207 KM
Jelcz 120M/2 LPG 1998-2003 - Mielec, 204 KM
Jelcz 120M/3 1999-2004 - Mielec, 220 KM
Jelcz M120M/4 CNG 2006 - 2008
Jelcz 120MB 1996 - Mercedes-Benz 250 KM (wyprodukowano 1 szt.)
Jelcz 120MD 1999-2000 - DAF, 230 KM (wyprodukowano 1 szt.)
Jelcz 120MM 1992-1993 - MAN, 250 KM
Jelcz 120MM/1 1993-1998 - MAN, 230 KM
Jelcz 120MM/2 1998-2004 - MAN, 220 KM
Jelcz M120NM 1996 - Mielec, 220 KM (prototyp Jelcz M121M)
Jelcz 120MT 1997-2000 - Elmor, 149 KM trolejbus
Jelcz 120MTE 1996-1997 - Elmor, 149 KM trolejbus
Jelcz 120MV 1992 - Volvo, 245 KM
Jelcz M120M 2003-2007 - MAN, 220 KM (W 2003 r. powstał jeden egzemplarz o oznaczeniu M120MM/3)
Jelcz L120 1993-2004 - Mielec, 220 KM (autobus lokalny)
Jelcz T120 1992-1998 - Mielec, 262 KM (autobus turystyczny)
Jelcz T120M 1992-2001 - MAN, 320 KM (autobus turystyczny)
Jelcz T120MB 1996-2001 - Mercedes-Benz, 300 KM (autobus turystyczny)
Jelcz T122 późniejsze T120/2 1998-2004 - Mercedes-Benz, 300 KM (autobus turystyczny)
Jelcz T123 późniejsze T120/3 1998-2004 - Mielec, 262 KM (autobus turystyczny)
Jelcz T120V 1992 - Volvo, 286 KM (autobus turystyczny)
Jelcz L120 Absolwent 1999-2003 - Mielec, 262 KM (autobus szkolny)
Jelcz T120 Prymus 1999-2003 - Mielec, 262 KM (autobus szkolny)
Jelcz 150M jest to prototypowa, 15-metrowa wersja, która nie weszła do produkcji z powodu przewidywanego małego popytu na model.
Ze względu na brak niskiej podłogi, obecnie w wielu przedsiębiorstwach komunikacji miejskiej dąży się do wycofania tego typu autobusu. Nie przeprowadza się już kapitalnych remontów tych autobusów, tylko drobne naprawy i remonty.
Miasto Operator Liczba
stan na: 12.12.2008 r.
Bielsko-Biała PKS Bielsko-Biała 12 (3 wycofane z ruchu)
Oświęcim MZK Oświęcim 5(9 wycofanych z ruchu)
Białystok ZKM Białystok 21
CzeladĹş PUP CzeladĹş 7
Częstochowa PKS Częstochowa 15
Dębica MKS Dębica 17
DzierĹĽoniĂłw SKA DzierĹĽoniĂłw 8
ElblÄ…g PKA ElblÄ…g 1
ElblÄ…g PKS ElblÄ…g 1
Gdańsk PKS Gdańsk 4
GorzĂłw Wielkopolski MZK GorzĂłw Wielkopolski 1 (historyczny)
GrudziÄ…dz MZK GrudziÄ…dz 11
Jastrzębie-Zdrój PKM Jastrzębie-Zdrój 24
Jaworzno Meteor Jaworzno 10
Katowice PKM Katowice 50
Kielce MPK Kielce 34
Kołobrzeg KM Kołobrzeg 2
Legnica MPK Legnica 4 (3 wycofane z ruchu)
Lubin PKS Lubin 21
Lublin MPK Lublin 2
Mysłowice Transgór Mysłowice 11
Nowy SÄ…cz MPK Nowy SÄ…cz 17
Nowy Targ MZK Nowy Targ 6
Olsztyn MPK Olsztyn 31
Opole MZK Opole 25
Ostrowiec Świętokrzyski MPK Ostrowiec Św. 20
OstrĂłw Wielkopolski MZK OstrĂłw Wlkp. 3
Pabianice MZK Pabianice 10
Police SPPK 5
Rędziny GZK Rędziny 2
Rybnik PKS Rybnik 4
Rybnik TransgĂłr Rybnik 25
RzeszĂłw MPK RzeszĂłw 22
Siedlce MPK Siedlce 6
SkarĹĽysko-Kamienna MKS SkarĹĽysko-Kamienna 6
SĹ‚upsk MZK SĹ‚upsk 7
Sosnowiec PKM Sosnowiec 47
Starachowice MZK Starachowice 14
Stargard Szczeciński MZK Stargard Szczeciński 7
Suwałki PGK Suwałki 5 (Wszystkie wycofane z ruchu)
Tarnobrzeg MKS Tarnobrzeg 3
Włocławek MPK Włocławek 26
Zamość MZK Zamość 21
Zielona GĂłra MZK Zielona GĂłra 12
Suma 538
Galerii zdjęć Jelcza 120M w PrzegubowcuDane technicznetypy nadwozia: autobus miejski klasy MAXI
okres produkcji: 1992-2007
długość [mm]: 12000
szerokość [mm]: 2500
wysokość [mm]: 3040
rozstaw osi [mm]: 6100
zwis przedni [mm]: 2580
zwis tylny [mm]: 3320
masa własna [kg]: 9900
masa całkowita [kg]: 17500
obciÄ…ĹĽenie przĂłd [kg]: 6200
obciążenie tył [kg]: 11300
ilość miejsc: 110
miejsc siedzÄ…cych: 33
miejsc stojÄ…cych: 77
ilość drzwi: 3
układ drzwi: 2-2-2
układ stopni: 1-2-2
wysokość podłogi w I drzwiach [mm]: 642
wysokość podłogi w II drzwiach [mm]: 712
wysokość podłogi w III drzwiach [mm]: 936 lub 955
silnik: typu MAN D2866UH lub MAN D0826 LUH05 lub Mielec SWT11 lub Mielec MD111CNG lub Iveco NEF Tector, z tyłu, leżący
pojemność sokowa [l]: 11,97 lub 6,87 lub 11,10
moc maksymalna [KM]: 250 lub 230 lub 220 lub 190
maksymalny moment obrotowy: 865 Nm (220 KM)
skrzynia biegĂłw: ZF 4HP-500 lub ZF 4HP-500 lub Voith D851.3 lub FPS
oĹ› przednia: JELCZ NZ6A1
oĹ› tylna: JELCZ MT 1032.A
hamulce: przód bębnowe, tył bębnowe
ogumienie: 7,5 R20