|
|
Obecny czas: Pią, 29.03.2024, 6:23
|
Zobacz posty bez odpowiedzi | Zobacz aktywne tematy
|
Strona 1 z 1
|
[ 2 posty(ów) ] |
|
Autor |
Wiadomość |
kulikowski
Postów: 7383 Miejscowość: Warszawa
|
Jelcz PR110U
spolszczony następca Berlieta, czyli kultowa "peera": (C) InfoBus.pl Szczecin (muzeum):(C) Wikipedia Warszawa:Cytuj: Jelcz PR110 - to polski autobus miejski, produkowany w latach 1975-1992 przez polską firmę Jelcz w Jelczu-Laskowicach na licencji francuskiego Berlieta.
Był następcą modelu PR100. Podstawową różnicą w stosunku do poprzedniego modelu było zastosowanie trzeciej pary drzwi. W wyniku "polonizacji" Berlieta zastąpiono między innymi przednie, prostokątne reflektory czterema okrągłymi, pochodzącymi z Polskiego Fiata 125p. W Polsce, głównie w wyniku nadmiernego przeładowywania pojazdów oraz słabej jakości wykonania, licencyjne Berliety nie spełniły pokładanych w nich nadziei. Największym mankamentem okazały się sztucznie wydłużone kratownice, które pękały w tylnej części.
W 1975 roku uruchomiono produkcję seryjną autobusu Jelcz-Berliet PR110U, który stanowił kolejny etap wdrażania postanowień licencyjnych. Wszelkie zmiany wprowadzone w modelu PR110U miały na celu dostosowanie autobusu do polskich realiów transportu publicznego oraz jego spolonizowanie tak, aby stał się on tańszy w produkcji i przyszłej eksploatacji. W stosunku do modelu Jelcz-Berliet PR100 przedłużono nadwozie umożliwiając tym samym montaż trzecich drzwi, zastosowano silnik WS Mielec SW680/56/3 produkcji polskiej, skrzynię biegów S4-95 oraz wiele innych elementów produkowanych przez polskie zakłady. Niestety model ten nie był wolny od wad, które ujawniły się w późniejszej eksploatacji. Zastosowanie ciężkiego silnika rodem z samochodów ciężarowych niejednokrotnie przyczyniło się do przedwczesnego pękania kratownicy, w warunkach zimowych zawodne okazywały się układy pneumatyczny oraz paliwowy. Od 1978 roku w pojeździe tym stosowany jest nieznacznie zmodernizowany silnik SW680/78/1. W układzie jezdnym stosowano osie przednie typu Jelcz NZ6A1 oraz tylne mosty napędowe Jelcz MT 1032A.
W 1983 roku wygasła licencyjna umowa zawarta między firmą Berliet i Jelcz. Tym samym model ten zmienił swoją nazwę na Jelcz PR110M. Na bazie Jelcza PR110U opracowano również autobus międzymiastowy Jelcz PR110IL. Ostatecznie produkcję zakończono w 1992 roku po wprowadzeniu do ofert modelu Jelcz 120M.
Jelcz PR110U/PR110M w Polsce Obecnie pojazdy te eksploatujÄ… nastÄ™pujÄ…ce polskie przedsiÄ™biorstwa komunikacyjne: PrzewoĹşnik Liczba FB WiĹ›niowa 5 GZK RÄ™dziny 6 Henzago Ruda ĹšlÄ…ska 1 KM Ĺomianki 7 KM PĹ‚ock 19 KZK BiaĹ‚ystok 7 Markab Zgierz 6 MKS Mielec 5 MKS SkarĹĽysko-Kamienna 11 MKS Tarnobrzeg 8 MPK Nowy SÄ…cz 22 MPK Olsztyn 4 MPK Opoczno 3 MPK Ostrowiec ĹšwiÄ™tokrzyski 11 MPK Radomsko 2 MPK RzeszĂłw 56 (1 techniczny) MPK Siedlce 5 MZK JarosĹ‚aw 1 MPK Ĺšwidnica 7 MPK TarnĂłw 38 MZK Chojnice 1 MZK Gorlice 4 MZK GrudziÄ…dz 2 MZK Jelenia GĂłra 1 MZK KÄ™ty 4 MZK Kutno 3 MZK Leszno 2 MZK Nysa 1 MZK OstrĂłw Wielkopolski 22 MZK PrzemyĹ›l 11 MZK PuĹ‚awy 2 (1 wycofany) MZK Starogard GdaĹ„ski 4 MZK TomaszĂłw Mazowiecki 5 PK RacibĂłrz 4 PKS DzierĹĽoniĂłw 1 PKS Nowa SĂłl 1 PKS Stalowa Wola 2 PKS Szczecin 4 PKS Tarnobrzeg 3 PPKS Piaseczno 1 PUP CzeladĹş 2 RPK Bochnia 11 Transkom KoziegĹ‚owy 3 Transkom Piekary ĹšlÄ…skie 3 MZK PiĹ‚a 4 ZKM IĹ‚awa 8 ZKM Ĺask 3 ZKM OstrĂłda 8 MZK Stargard SzczeciĹ„ski 9 PGK SuwaĹ‚ki 3 MZK Starachowice 2
Wraz z dostawami pierwszych Jelczy Berlietów PR100, w styczniu 1973 roku rozpoczęto w siedzibie firmy Berliet w Vennissieux pod Lyonem opracowywanie konstrukcji polskiej wersji berlieta. Autobus miał zostać wydłużony do 12 metrów, wzbogacony o trzecie drzwi oraz wyposażony w silnik krajowej produkcji firmy WSK Mielec, wykonywany na licencji Leyland. Celem było lepsze dostosowanie do polskich warunków, w czym zawierało się ułatwienie przepływu pasażerów i zwiększenie pojemności. Pierwotnie trzecie drzwi miały znaleźć się na końcu autobusu, drugie zaś umiejscowiono blisko pierwszych. Założenia te uległy zmianom - drzwi rozmieszono mniej więcej symetrycznie, w odstępie 2 dużych okien, odsuwając tylne drzwi od krawędzi ściany tylnej. W efekcie końcowym uzyskano 12-metrowy, 110-miejscowy autobus z 36 miejscami siedzącymi. Jelcz PR110 w ciągu nadchodzących lat miał się stać podstawowym pojazdem dla polskiej komunikacji miejskiej. Początek produkcji zaplanowano na połowę 1974 roku. Równocześnie, od 1976 r. miała powstawać wersja miedzymiastowa autobusu. W pracach brali udział również polscy inżynierowie.
Plan wprowadzenia PR110 do produkcji ulegĹ‚ opóźnieniu z powodu przedĹ‚uĹĽajÄ…cych siÄ™ uzgodnieĹ„ miÄ™dzyresortowych - zagadnienie wprowadzenia do produkcji nowego autobusu byĹ‚o bowiem sprawÄ… wielkiej wagi, wymagajÄ…cÄ… zaangaĹĽowania ministerstw i przemysĹ‚u. Pierwszy prototyp dostarczono z Francji na poczÄ…tku grudnia 1974 roku. 6 grudnia 1974 przystÄ…piono do montaĹĽu wnÄ™trza i wyposaĹĽenia. W styczniu 1975 roku przeprowadzono zgodnie z planem jazdy prĂłbne dla pierwszego egzemplarza, a rĂłwnoczeĹ›nie przystÄ…piono do wdraĹĽania modelu do produkcji. MontaĹĽ pierwszej serii autobusĂłw rozpoczÄ…Ĺ‚ siÄ™ w lipcu 1975. UdziaĹ‚ podzespoĹ‚Ăłw produkcji polskiej wyniĂłsĹ‚ 50%. Zastosowano krajowy silnik, skrzyniÄ™ biegĂłw, ukĹ‚ad hamulcowy, ukĹ‚ad kierowniczy. Testy prototypowego autobusu trwaĹ‚y do koĹ„ca wrzeĹ›nia, po czym wrĂłciĹ‚ on do Francji celem dokonania poprawek. Autobus udaĹ‚o lepiej siÄ™ wyciszyć niĹĽ PR100, kierowcy prĂłbnego egzemplarza zwrĂłcili jednak uwagÄ™ na to, iĹĽ z racji na zwiÄ™kszonÄ… dĹ‚ugość manewrowanie PR110 bÄ™dzie nieco trudniejsze. Zasygnalizowano rĂłwnieĹĽ konieczność usztywnienia oparć przylegajÄ…cych do siebie foteli - problemu tego jednak nie wyeliminowano przez kolejne 20 lat. Pod koniec paĹşdziernika wykoĹ„czono w Jelczu 20 autobusĂłw dostarczonych z Francji, z ktĂłrych 5 skierowano do Warszawy. WyruszyĹ‚y one z fabryki w Jelczu 30 paĹşdziernika 1975 roku. W fabryce snuto juĹĽ plany produkcji rzÄ™du 5000 sztuk rocznie od 1980 roku, na co miaĹ‚o pozwolić oddanie nowej hali i zakup maszyn produkcyjnych z 'najbardziej renomowanych firm'. 14 wrzeĹ›nia 1976 roku rozpoczÄ™to produkcjÄ™ seryjnÄ…. Pierwsze seryjnie produkowane jelcze przybyĹ‚y do MZK Warszawa w grudniu 1976 r. Skierowano je do zajezdni "PoĹĽarowa". Na koniec grudnia 1976r. MZK posiadaĹ‚y na stanie 100 jelczy. ĹÄ…cznie w latach 1976-80 do MZK Warszawa dostarczono 745 autobusĂłw Jelcz PR110U.
12-metrowy, 3-drzwiowy autobus napędzany był wysokoprężnym silnikiem WSK Mielec SW 680 (licencja Leyland), o pojemności 11 litrów i mocy maksymalnej 185KM. Silnik umieszczono za tylną osią, chłodnica znalazła się po prawej stronie wraz z charakterystyczną kratką. Podstawowe komponenty autobusu były wykonywane w zakładach krajowych na podstawie zakupionych w latach 60-tych i 70-tych licencji firm zagranicznych. Do przeniesienia napędu posłużyła 4-biegowa, manualna przekładnia produkcji FPS Tczew typu S4-95. Zastosowano również mechanizm kierowniczy ZF 8065 ze wspomaganiem hydraulicznym oraz układ hamulcowy firmy Westinghouse Hannover. Na układ hamulcowy składały się: dwuobwodowy hamulec pneumatyczny, hamulec pomocniczy na tylne koła, hamulec postojowy oraz hamulec silnikowy. Bezpośrednio z Berlieta PR100 zapożyczono technologię wykonania nadwozia (spawane profile stalowe o kwadratowym przekroju) oraz zawieszenie pneumatyczne (na przedniej osi: 2 miechy, 2 amortyzatory, 2 sprężyny śrubowe, stabilizator; na tylnej osi: 4 miechy oparte po 2 na jednym resorze piórowym, amortyzatory i stabilizator). Najbardziej zauważalną zmianą stylistyczną stało się podwyższenie linii okien bocznych. Prostokątne reflektory przednie zamieniono na podwójne, okrągłe, które to stały się charakterystyczną cechą autobusu na długie lata.
Jelcze PR110 natychmiastowo rzucono na głęboką wodę, kierując je na najbardziej obciążone linie. Szybko zaczęły wychodzić na jaw coraz to kolejne niedoskonałości autobusów, z biegiem czasu coraz poważniejsze. Już samo wnętrze autobusu dawało wrażenie gorszego wykonania, niż w Jelczu-Berliecie. Najpoważniejszym problemem eksploatacyjnym okazała się niska sztywność konstrukcji. W trakcie jazdy po nierównościach, w warunkach dużego zatłoczenia pasażerami konstrukcja szybko ulegała przepracowaniu, przez co ściany boczne oraz pomosty tylny i przedni wpadały w drgania niezależnie od pozostałej części pojazdu. Ciężki mielecki silnik i niska wytrzymałość podwozia przeciążenia sprawiły, iż kratownice zaczęły w krótkim czasie pękać za tylną osią. W drugiej połowie lat 70-tych spadła jakość wytwarzanych w Mielcu silników, wskutek czego 40% przestojów związane było z usterkami silnika. Dodatkowo, w trakcie pracy duża część ich wibracji była przenoszona na nadwozie. Kolejnym problemem, zaistniałym w 1978 roku, były trudności produkcyjne, związane z brakiem terminowych dostaw części i zespołów potrzebnych do montażu autobusów w jelczańskiej fabryce. Wszystkie te trudności znajdowały swoje odzwierciedlenie w jakości autobusów i miały bezpośrednie przełożenie na wzrost awaryjności. Złego wrażenia dopełniały przypadki zasysania spalin do wnętrza i uciążliwe skrzypienie poręczy. Już w ciągu pierwszych 3 lat eksploatacji autobusy masowo wysyłano na remonty z powrotem do fabryki. W 1978 r. udało się producentowi udoskonalić najbardziej awaryjne elementy podwozia, dlatego na przełomie lat 1979 i 1980 na remonty kratownic wysłano do JZS 300 autobusów z pierwszych serii. W trakcie remontów naprawiano kratownice, pękające dachy, rdzewiejące podłużnice ścian bocznych i słupki okienne. W trakcie zim występowały trudności z uruchamianiem autobusów, choć były one w środku nieco cieplejsze niż PR100.
Autobusy z pierwszych serii posiadały przetłoczenie nad drzwiami, chromowane poręcze, szare złączki poręczy, oświetlenie umieszczone na środku sufitu, szyby przy drzwiach wejściowych. Do 1980 roku przy krawędzi dachowej malowano czerwony pasek.
Na początku lat 80-tych pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju wywołała niedobory części zamiennych. Zajezdnie były pełne nieczynnych odstawionych autobusów, stających się z biegiem czasu dawcami części zamiennych dla pozostałych jelczy. Złą sytuację potęgowała niewydolność zakładów w Jelczu, które miały coraz większe problemy z kooperantami i z podzespołami kupowanymi za dewizy.
Począwszy od 1980 r. rozpoczęło się sukcesywne wycofywanie Jelczy PR110U i zastępowanie ich ikarusami. W maju 1987 roku wycofano ostatnie PR110U z Pożarowej: 4320, 4322, 4324, 4337 i 4369. Decyzją ówczesnych wojskowych władz miasta w większości zostały one przekazane za darmo innym podmiotom gospodarczym lub zakładom remontowym na części.
Wydawałoby się, że Jelcze PR110U na zawsze zniknęły z Warszawy. Tak się jednak nie stało. Zmiana sytuacji polityczno-gospodarczej umożliwiła im powrót na warszawskie ulice za sprawą ajentów obsługujących wybrane linie na zlecenie ZTM. Już w 1992 roku na linii 373 pojawiły się dwa prywatne Jelcze PR110U bez środkowych drzwi. W 1993 r. linię 133 objęła firma K. Jakimiaka dysponująca trzema jelczami wycofanymi z Torunia, a w 1994 r. PKS Piaseczno zaprzągł do obsługi linii 108 i 186 dwa Jelcze PR110M z 1992 roku.
Radykalny wzrost iloĹ›ci ajencyjnych PeeRek nastÄ…piĹ‚ z dniem 1.12.1994, kiedy to PKS Piaseczno rozpoczÄ…Ĺ‚ obsĹ‚ugÄ™ linii 187 i 702. ZakupiĹ‚ w tym celu ze sĹ‚upskiej Kapeny 15 wyremontowanych Jelczy PR110. WspółudziaĹ‚owcem przedsiÄ™wziÄ™cia byĹ‚a angielska firma CoachEurope. Szumna nazwa miaĹ‚a niewiele wspĂłlnego z metodami dziaĹ‚ania spółki oczekujÄ…cej przede wszystkim szybkich zyskĂłw maĹ‚ym kosztem. Współpraca z PKS-em nie powiodĹ‚a siÄ™ i CE zabraĹ‚ swoje jelcze, po czym stanÄ…Ĺ‚ z nimi do przetargu na linie 153, 161 i 702. OferujÄ…c najniĹĽszÄ… stawkÄ™, CE wygraĹ‚ przetarg i od 1.02.1996 rozpoczÄ…Ĺ‚ obsĹ‚ugÄ™ tych linii piÄ™tnastoma jelczami PR110 (A551-A553 i A555-A566). Niestety, w tym momencie daĹ‚y o sobie znać skutki partackich remontĂłw i braku zaplecza technicznego. SytuacjÄ™ pogarszaĹ‚y silne mrozy unieruchamiajÄ…ce wiÄ™kszość taboru. Po trzech tygodniach wielkiej improwizacji rozwiÄ…zano umowÄ™ z firmÄ… CE, a wymienione wyĹĽej linie przejęło MZA. O piÄ™tnastu jelczach sĹ‚uch zaginÄ…Ĺ‚, choć nie na dĹ‚ugo. Od 1.08.1996 r. PKS Grodzisk Mazowiecki objÄ…Ĺ‚ obsĹ‚ugÄ™ nowych linii 129 i 177. WystawiĹ‚ na nie... Jelcze PR110U, zakupione od CE (A514-A528). Grodziski PKS, w przeciwieĹ„stwie do poprzednich wĹ‚aĹ›cicieli felernej serii, jakoĹ› dawaĹ‚ sobie radÄ™. Najszybciej skasowano A519 i A521, później jeszcze A514, A525 i A515. PozostaĹ‚e Jelcze PR110M zniknęły dopiero w 2001 roku po zakupie nowych Jelczy 120M. Warto tutaj odnotować, iĹĽ Jelcze PR110M pojawiajÄ… siÄ™ wciÄ…ĹĽ na stoĹ‚ecznych ulicach za sprawÄ… KM Ĺomianki, ktĂłre w 1991 roku zakupiĹ‚o jelcze do obsĹ‚ugi linii dowozowych do Warszawy.
Dane techniczne Producent: Jelczańskie Zakłady Samochodowe, Jelcz-Laskowice, Polska Typy nadwozia: Średniopodłogowy autobus miejski klasy MAXI Okres produkcji: 1975 – 1992 Lata dostaw: 1976-1980, 1992-1996 Okres eksploatacji: 1976-1987, 1992-2001 Liczba zakupionych: 745 + 28 szt. Zajezdnie: R-6 Chełmska (202 szt.), R-7 Woronicza (40 szt.), R-8 Pożarowa (277 szt.), R-10 Ostrobramska (200 szt.), R-11 Kleszczowa (26 szt.), Akpol (1 szt.), Coach Europe (15 szt.), PKS Grodzisk Mazowiecki (15 szt.), Grzelak (1 szt.), Jakimiak (3 szt.), PKS Piaseczno (17 szt.), Rapid (1 szt.), Szymański (2 szt.), Transwar (3 szt.) [uwaga: 15 Jelczy PR110U z PKS Piaseczno trafiło do Coach-Europe, a następnie do PKS Grodzisk Maz. i dlatego nie zostały podliczone w statystyce] Długość: 11960 mm Szerokość: 2500 mm Wysokość: 2900 mm Rozstaw osi: 6100 mm Zwis przedni: 2580 mm Zwis tylny: 3320 mm Masa własna: 8,8 t Masa całkowita: 17280 kg Obciążenie przód: 6450 kg Obciążenie tył: 10800 kg Pojemność zbiornika paliwa: 250 dm3 Ilość miejsc: 109 Miejsc siedzących: 35 Miejsc stojących: 74 Ilość drzwi: 3 Układ drzwi: 2-2-2 Układ stopni: 1-2-2 Wysokość podłogi w I drzwiach: 642 mm Wysokość podłogi w II drzwiach: 712 mm Wysokość podłogi w III drzwiach: 957 mm Szerokość drzwi: 1220 mm Silnik: WSK Leyland SW680 Pojemność skokowa: 11,1 dm3 Moc maksymalna: 126 kW (185 KM) Maksymalny moment obrotowy: 716,1 Nm Skrzynia biegów: FPS S4-95 Oś przednia: JELCZ NZ6A1 Oś tylna: JELCZ MT 1032.A Hamulce: bębnowe Ogumienie: 7,5 R20 (C) Przegubowiec.com InfoBus.pl Wikipedia
_________________ no i jest! Solidarni z Ukrainą
Ostatnio edytowany przez kulikowski Nie, 13.07.2014, 0:35, edytowano w sumie 2 razy
|
Pon, 22.11.2010, 2:39 |
|
|
carrer
Postów: 16 Miejscowość: Warszawa
|
Re: Jelcz PR 110 U
No już chyba pojazd powoli odchodzi na emeryturę chociaż jeszcze jeździ ich dosyć sporo, to są już kolejno wymieniane na nowsze modele. Przynajmniej u mnie. Ale model wysłużony. Cała Polska go zna Ciekawe jaka była jego początkowa cena?
_________________ Suknie ślubne na 2011 moje dzieła.
|
Śro, 24.11.2010, 21:26 |
|
|
|
Strona 1 z 1
|
[ 2 posty(ów) ] |
|
Kto jest online |
Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 23 gości |
|
Nie możesz zakładać nowych tematów na tym forum Nie możesz odpowiadać w tematach na tym forum Nie możesz edytować swoich postów na tym forum Nie możesz usuwać swoich postów na tym forum
|
| |