Newag Nevelo (typ 126N) to prototyp tramwaju niskopodłogowego wyprodukowany w 2012 w zakładach Newag w Nowym Sączu. Jego premiera miała miejsce 11 kwietnia 2012 w Poznaniu, a 25 czerwca 2013 pojazd rozpoczął testy w Krakowie.

Na przełomie 2009 i 2010 zarząd spółki Newag postanowił stworzyć nowy produkt. Zdecydowano się na budowę tramwaju, ponieważ w tamtym okresie w Polsce do wymiany było nawet kilka tysięcy pojazdów tego typu, istniejące przedsiębiorstwa rozbudowywały swoje sieci oraz była możliwość pojawienia się nowych systemów tramwajowych w kolejnych miastach.

Po ogłoszeniu wyniku konkursu IniTech w czerwcu 2010 Narodowe Centrum Badań i Rozwoju podpisało z producentem umowę. Na jej mocy projekt nowego pojazdu zatytułowany „Opracowanie tramwaju nowej generacji na potrzeby transportu miejskiego” został dofinansowany przez Unię Europejską kwotą 4 924 000 zł w ramach programu Innowacyjna Gospodarka. Kwota ta stanowiła 48% kosztów budowy tramwaju.

Projekt mechaniczny konstrukcji prototypu opracowała firma EC Engineering z Krakowa, natomiast projekt podzespołów energoelektronicznych wraz z systemem sterowania oraz współpracy systemowej wszystkich podzespołów i systemów elektrycznych wykonała firma Medcom z Warszawy. Produkcja pojazdu w zakładach Newag w Nowym Sączu trwała od połowy lipca 2011 do połowy marca 2012.

Po zakończeniu produkcji rozpoczęto homologację tramwaju. Jako że producent na terenie zakładu nie dysponował w tamtym okresie siecią trakcyjną o napięciu 600 V DC nie miał możliwości przeprowadzenia pewnych testów i okres homologacji wydłużył się.

Pod koniec marca 2012 pojazd został przetransportowany do Poznania na testy. Badania składające się z dwóch faz przeprowadził Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa. Pierwszym etapem były testy statyczno-ruchowe prowadzone w zakładach Modertrans, natomiast drugi etap to nocne testy dynamiczne na torach MPK Poznań. Na początku lipca 2012 pojazd miał rozpocząć jazdy testowe z pasażerami, ostatecznie jednak do nich nie doszło.

11 kwietnia 2012 pojazd został po raz pierwszy zaprezentowany w ramach Komisji Taboru Tramwajowego Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej w zajezdni tramwajowej przy ulicy Fortecznej w Poznaniu. Tego samego dnia ogłoszono konkurs na jego nazwę, w wyniku której 10 maja 2012 tramwaj nazwano Nevelo. Pojazd miał zostać również zaprezentowany we wrześniu 2012 na targach InnoTrans w Berlinie, do prezentacji jednak nie doszło.

23 stycznia 2013 tramwaj został przetransportowany z zajezdni na Franowie do zajezdni przy ulicy Fortecznej, skąd 24 stycznia 2013 miał zostać odebrany przez producenta.

Na początku maja 2013 Nevelo przetransportowano do zajezdni Podgórze w Krakowie. Pojazd został nieodpłatnie udostępniony MPK Kraków celem wykonania testów z pasażerami.

Nevelo to tramwaj jednokierunkowy, trójczłonowy, przegubowy, oparty na czterech wózkach skrętnych i w całości niskopodłogowy. Pojazd nie jest przystosowany do pracy w trakcji ukrotnionej.

Pudło
Nadwozie tramwaju należy do konstrukcyjnej kategorii P-V[5] oraz spełnia Polską Normę PN-K-92008, obowiązujące w kraju wymagania prawne i warunki skrajni kinematycznej.

Szkielet pudła jest spawaną konstrukcją stalową zbudowaną z profili otwartych. Przed montażem została ona zabezpieczona antykorozyjnie ekologicznymi powłokami lakierniczymi. Poszycia zewnętrzne ścian pojazdu wykonano z blach stalowych spawanych do ścian oraz blach aluminiowych klejonych do ścian. Poszycie dachu stanowi kompozyt aluminiowy, natomiast ściany czołowe oraz osłony dachowe, sprzęgów, wózków zostały wykonane z laminatu.

Człony pojazdu są połączone ze sobą przegubami zapewniającymi odpowiednie przemieszczenia pudeł względem siebie oraz przenoszącymi siły trakcyjne i obciążenia.

W pojeździe zastosowano uchylne okna klejone z szybami hartowanymi, które tworzą jednolity pas wzdłuż całej długości tramwaju. Szyby ścian czołowych są szybami klejonymi i są one wklejone w kompozytowe kształtki ścian.

Ścianę czołową wyposażono w klatkę bezpieczeństwa. W tramwaju zabudowano również zderzaki pochłaniające energię zderzenia oraz eliminujące skutki tzw. "dojeżdżania", czyli drobne uszkodzenia powierzchni takie jak otarcia, pęknięcia i małe odkształcenia elementów, na których zawieszony jest zderzak, ewentualnie uszkodzenia osprzętu mocowanego na ścianie czołowej powstałe na skutek zderzeń przy minimalnych prędkościach przy parkowaniu pojazdów "zderzak w zderzak" na zajezdni lub torach odstawczych.

Pojazd jest wyposażony w dwa składane sprzęgi awaryjne z głowicą Alberta oraz jeden pantograf jednoramienny.

Górna część pudła tramwaju jest w kolorze brązowym, pośrodku znajduje się pomalowany na czarno pas okien, a poniżej niego pojazd jest biały. Na bokach nadwozia znajdują się ponadto niebieskie akcenty kwiatowe, a także loga Nevelo oraz loga i motto producenta w kolorze białym.

Drzwi
Pojazd jest wyposażony w drzwi odskokowo-przesuwne firmy Ultimate. Posiadają one dwa niezależne układy chroniące pasażerów przed popchnięciem lub przyciśnięciem.

Po prawej stronie tramwaju zabudowano siedem kompletów drzwi. Pierwsze i ostatnie z nich to drzwi jednoskrzydłowe o świetle 650 mm, natomiast pozostałych pięć to drzwi podwójne o świetle 1300 mm. Są one rozmieszczone równomiernie na całej długości składu, co ułatwia szybką wymianę pasażerów.

Pierwsze drzwi dwupłatowe posiadają umieszczoną w podłodze automatycznie wysuwaną rampę ułatwiającą dostęp do tramwaju osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich i osobom z wózkami dziecięcymi.

Przestrzeń pasażerska
Pojazd może pomieścić 60 pasażerów na siedzeniach z tapicerowanymi wandaloodpornymi siedziskami i oparciami. W tramwaju znajdują się również dwa miejsca z pasami bezpieczeństwa dla osób niepełnosprawnych, a także miejsca dla osób z wózkami dziecięcymi i większym bagażem.

Ściany boczne części pasażerskiej wyłożono panelami poliestrowo-szklanymi, a sufity aluminiowymi. Panel sufitowy zawiera dwie równoległe linie oświetlenia wykonanego w technologii LED. System poręczy wykonanych ze stali nierdzewnej zapewnia pasażerom możliwość ich uchwycenia w dowolnym miejscu. Przy uchylnych oknach bezpieczeństwa zamocowano specjalny młoteczek.

Podłogę pojazdu wykonano z płyt sklejki liściastej, a dodatkowo w strefie wózków sklejka ta posiada specjalną warstwę tłumiącą[4]. Na płytach naklejono wykładzinę antypoślizgową. Konstrukcja podłogi zapewnia izolację akustyczną i tłumienie drgań przenoszonych z podwozia. Udział niskiej podłogi wynosi 100%. Wysokość podłogi w strefie wejścia wynosi 350 mm, natomiast nad wózkami 480 mm. Przejście międzyczłonowe ma szerokość 1400 mm.

W pojeździe zastosowano połączony układ ogrzewania i klimatyzacji firmy Thermoking. Wykorzystuje on dwa agregaty klimatyzacyjne zabudowane na dachach członów skrajnych oraz zainstalowane w dolnej strefie pojazdu grzejniki wyposażone w wentylatory wymuszające obieg powietrza i zapobiegające zaleganiu warstwy powietrza zimnego przy podłodze. Układ uzupełniony jest przez zabudowane wewnątrz i na zewnątrz pojazdu czujniki temperatury.

Nevelo posiada system wizualnej i akustycznej informacji pasażerskiej. Zastosowany w pojeździe system monitoringu obejmuje swoim zasięgiem całe wnętrze tramwaju.

Kabina motorniczego i pomost tylny
Nevelo jest pierwszym w Polsce tramwajem, w którego kabinie motorniczego zastosowano panoramiczną szybę poprawiającą widoczność do przodu i na boki. Konstrukcja i przeszklenie kabiny zapewnia motorniczemu możliwość obserwacji każdej strony pojazdu w zakresie co najmniej 180°.

Pulpit motorniczego posiada podstawową grupę urządzeń służących do prowadzenia pojazdu. Sterowanie odbywa się za pomocą klasycznej dźwigni nastawnika jazdy, zestawu przycisków i dwóch dotykowych wyświetlaczy ciekłokrystalicznych.

Po lewej stronie stanowiska motorniczego zabudowano okno elektrycznie otwierane w dół. Od przedziału pasażerskiego kabinę oddzielają drzwi z pleksiglasu.

Kabina jest wyposażona również w fotel, regulowane oświetlenie centralne i indywidualne, indywidualną klimatyzację, lusterka zewnętrzne oraz szafki, schowki, i lodówkę.

Na pomoście tylnym pojazdu zamontowano pulpit manewrowy. Pozwala on głównie na realizację jazdy do tyłu z ograniczoną prędkością, hamowanie, obsługę czuwaka, dzwonka i kierunkowskazów oraz sterowanie ostatnimi drzwiami.

Wózki
Każdy z członów skrajnych jest oparty na jednym wózku napędnym, natomiast człon środkowy oparty jest na dwóch wózkach tocznych. Rozstaw osi wózków napędnych typu WN126N wynosi 1800 mm, a wózków tocznych typu WT26T 1600 mm. Wózki dostosowane są do rozstawu szyn 1435 mm.

Wózki posiadają ramy wewnętrzne, belkę bujakową opartą na ramie za pomocą zespołów sprężyn metalowo-gumowych, zespół napędowy umieszczony na zewnątrz kół i zawieszony elastycznie na ramie oraz elementy systemu hamulcowego. Na wózkach zamontowano również piasecznice i system smarowania obrzeży kół.

Zastosowano koła z gumowymi elastycznymi przekładkami i obręczami, co ogranicza poziom hałasu. Średnica koła nowego wynosi 600 mm, natomiast koła zużytego 520 mm.

Nacisk każdej z osi w pierwszym wózku napędnym wynosi 77,4 kN, w pierwszym wózku tocznym 68,5 kN, w drugim wózku tocznym 65,9 kN, a w drugim wózku napędnym 70,9 kN.

Konstrukcja wózków umożliwia ich pełną zamienność oraz obrót pod pudłem w celu zapewnienia równomiernego zużycia kół.

Układy i systemy

Napęd
Nevelo jest napędzany czterema elektronicznie sterowanymi silnikami prądu przemiennego VEM o mocy 105 kW każdy. Zasilane są one za pomocą energoelektronicznego zespołu falowników.

Pojazd ma możliwość zwrotu energii do sieci trakcyjnej i jest przystosowany do wdrożenia układu gromadzenia energii opartego na superkondensatorach.

Zasilanie
Zasilanie wszystkich systemów i urządzeń zapewnia system energoelektronicznych przetwornic statycznych. Podczas zasilania obwodów sterowania i pomocniczych pojazdu urządzenia te ładują także bezobsługowe akumulatory według zaprogramowanej charakterystyki. W przypadku awarii jednej z przetwornic druga zapewnia zasilanie wystarczające do dokonania awaryjnego zjazdu tramwaju. Przy braku zasilania baterie są w stanie przez godzinę zasilać obwody niezbędne w trakcie holowania pojazdu do zajezdni.

Baterie umożliwiają również przejechanie co najmniej 200 m przy rozruchu pojazdu od 0 do 20 km/h bez zasilania zewnętrznego.

Hamulce
Zasadniczym hamulcem tramwaju jest hamulec elektrodynamiczny polegający na pracy silników trakcyjnych jako prądnice. Energia elektryczna odzyskana w ten sposób może być przekazana do sieci trakcyjnej lub zmagazynowana w superkondensatorach zabudowanych na dachu pojazdu.

Wspomaganiem hamulca elektrodynamicznego jest hamulec tarczowy zabudowany na wózkach tocznych.

Funkcję hamulca postojowego pełnią hamulce tarczowe zamontowane na wózkach napędowych.

W trybie hamowania nagłego, awaryjnego i bezpieczeństwa pracują wszystkie hamulce tarczowe oraz elektromagnetyczne hamulce szynowe zainstalowane na wszystkich wózkach.

Inne
Elektroniczny rejestrator zdarzeń współpracuje z prędkościomierzem i jest wyposażony w elektroniczny licznik przebiegu z wyświetlaczem LCD.

System diagnostyczny umożliwia sprawne wykrywanie i sygnalizację usterek. W trybie diagnostycznym na monitorze układu napędowego lub monitorze komputera przenośnego wyświetlane są informacje potrzebne personelowi technicznemu do lokalizacji usterki w pojeździe. Dane z systemów pojazdu zapisane w pamięci rejestratora umożliwiają określenie momentu powstania usterki.

System dostępu do pojazdu jest zbudowany w oparciu o kartę bezstykową i zapewnia dostęp do poszczególnych podzespołów pojazdu tylko osobom upoważnionym.

Eksploatacja

Kraków
Przed rozpoczęciem testów w Krakowie wyposażenie wnętrza pojazdu dostosowano do standardów MPK. Zainstalowano kasowniki zgodne z systemem Krakowskiej Karty Miejskiej oraz automat biletowy. Ponadto tramwaj otrzymał numer boczny 2205.

24 czerwca 2013 o godz. 11:00 na terenie zajezdni Podgórze odbyła się prezentacja tramwaju Nevelo połączona z inauguracyjnym przejazdem do Borku Fałęckiego. 25 czerwca 2013 pojazd rozpoczął jazdy testowe z pasażerami na linii numer 8 kursującej z Cichego Kącika na Borek Fałęcki.

Początkowo testy planowano zakończyć 22 września 2013, ale ostatecznie zapadła decyzja o ich przedłużeniu do końca 2013.

W nocy z 20 na 21 września 2013 miał miejsce specjalny przejazd tramwaju z pętli w Łagiewnikach do zajezdni Podgórze. Podczas imprezy Nevelo został uszkodzony, w związku z czym musiał zostać wycofany z ruchu na czas naprawy.

19 marca 2014 pojazd powrócił na krakowskie tory, obsługuje linię nr 13.

Po zakończeniu testów tramwaj ma zostać przetestowany również w innych miastach.

Dane techniczne
Producent: NEWAG, Nowy Sącz, Polska
Premiera: 11 kwietnia 2012
Okres produkcji: 2011-2012
Szerokość toru: 1435 mm
Napięcie zasilania: 600V DC
Układ osi: Bo' + 2' + 2' + Bo'
Liczba pantografów: 1
Liczba członów: 3
Liczba drzwi: 7
Układ drzwi: 1-2-2-2-2-2-1
Hamulce: elektrohydrauliczne tarczowe, elektrodynamiczne, szynowe
Długość: 31 620 mm
Szerokość: 2400 mm
Wysokość: 3690 mm
Rozstaw osi w wózkach napędowych: 1800 mm
Rozstaw osi w wózkach tocznych: 1600 mm
Wysokość podłogi w strefie wejścia: 350 mm
nad wózkami: 480 mm
Średnica kół: 590 mm
Niskopodłogowość: 100%
Masa: 42 500 kg
Liczba i moc silników: 4 × 143 KM (4 × 105 kW) [571 KM (420 kW)]
Prędkość maksymalna: 75 km/h
Liczba miejsc siedzących: 60 + 4
Liczba miejsc stojących: 175 (5 os/m²)