Tatra T4 to oznaczenie tramwaju wytwarzanego w różnych odmianach w latach 1967–1986 w zakładach ČKD w Pradze w Czechosłowacji.

Konstrukcja
Tramwaj T4 jest wersją wozu T3 o węższym pudle (2200 mm zamiast 2500 mm). Modyfikacje dotyczą też wyposażenia elektrycznego, podwozia i możliwości stosowania wagonów doczepnych (B4). T4 to jednokierunkowy wóz konstrukcji stalowej, wyposażony w troje drzwi składanych harmonijkowo, wysokopodłogowy. Wagony doczepne B4 nie posiadają kabiny motorniczego (na jej miejscu umieszczono dodatkowe miejsca siedzące).

Produkowane odmiany

T4D
Wozy T4D eksportowane były do NRD i eksploatowane w Dreźnie, Halle, Lipsku i Magdeburgu. Ogółem dostarczono 1766 wagonów silnikowych. Wagony doczepne typu B4D, dostarczone w ilości 789 sztuk, posiadały zamiast kabiny motorniczego dwa dodatkowe miejsca. Tramwaje T4D eksploatowane były w NRD w składach dwu (wagon silnikowy i doczepny) oraz trójwagonowych (dwa wagony silnikowe i jeden doczepny – tzw. Großzug).
Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 rozpoczęto modernizacje wagonów typu T4. W obecnej chwili niezmodernizowane wagony eksploatowane są wyłącznie w Lipsku, a w pozostałych miastach zmodyfikowane wagony otrzymały nowe oznaczenia: T4D-C (Halle), T4D-M (Lipsk i Magdeburg) i T4D-MT (Drezno). Przewoźnicy niemieccy wycofują stopniowo wagony tego typu i zastępują je taborem niskopodłogowym, a wyeksploatowane wagony znajdują nabywców poza granicami Niemiec. W ten sposób Magdeburg sprzedał część swego taboru wozów T4D do rumuńskiego miasta Oradea, wozy z Halle eksploatowane są w Kaliningradzie i Jassy, a wagony z Lipska i Drezna eksploatowane są w Pjongjangu w Korei Północnej i Rostowie nad Donem w Rosji.

Eksploatacja w Lipsku
Historia wagonów T4D i B4D w Lipsku rozpoczyna się w roku 1969, kiedy to dostarczono pierwszy wagon Tatra T4D. Równolegle z dostarczaniem wozów T4D dostarczano wagony B4D. Rozpoczęły one kursowanie w następujących konfiguracjach:
T4D + B4D
T4D + T4D + B4D
W późniejszych latach podjęto się ich modernizacji. Zmodernizowano kabinę motorniczego, wymieniono reflektory, wyremontowano wnętrze a w niektórych wagonach zakryto wózki. Przystosowano je również do ciągnięcia doczep niskopodłogowych typu NB4. Po dostarczeniu tramwajów NB4 część wagonów sprzedano do Rumunii oraz do Korei Północnej.
Równolegle z przyjazdem tramwajów T4D dostarczono wozy Tatra B4D. Kursowały one jako 2 lub 3 wagon w składzie. Te wagony również poddano modernizacji wstawiając część niskopodłogową, co doprowadziło do wydłużenia tramwaju. Tak zmodernizowane wagony oznaczono jako typ B4D-NF.

T4SU
Wersja T4SU dla ZSRS posiadała zamkniętą kabinę motorniczego. W latach 1977–1979 sprowadzono 431 wagonów silnikowych dla miast Kaliningrad, Lipawa, Lwów, Żytomierz, Tallinn i Winnica. Nie wprowadzono wagonów doczepnych.

T4R
Przeznaczona dla Rumunii wersja T4R nie różniła się zasadniczo od wersji T4SU. W latach 1973–1981 sprowadzono 321 wagonów silnikowych dla miast Arad, Braiła, Bukareszt, Gałacz i Jassy.

T4YU
Wersja T4YU przeznaczona została dla Jugosławii. Dwa prototypowe wagony zostały wyprodukowane w roku 1967 dla Belgradu. Po krótkiej eksploatacji w tym mieście jeden wrócił jednak do Pragi, gdzie eksploatowany jest do dziś jako wóz wycieczkowy, a drugi przebudowany został na doczepny i sprzedany do Halle. W Zagrzebiu (obecnie Chorwacja) eksploatuje się do dziś wagony T4YU oraz doczepy B4YU. W latach 1972–1983 sprowadzono 117 wagonów silnikowych i 85 doczepnych.

Modernizacje
Halle
Między rokiem 1991 a 1994 modernizacji poddano 82 wagony silnikowe oraz 41 doczepnych: zmodernizowane tramwaje otrzymały oznaczenia T4D-C oraz B4D-C. Najważniejszą zmianą była wymiana układu sterowania, mająca na celu obniżenie zużycia energii elektrycznej. Na początku 1990 r. skład złożony z wagonów silnikowych nr 1150, 1151 oraz z doczepy nr 200 został przewieziony do warsztatów w Mittenwalde. W trakcie remontu zamontowano rozruch chopperowy firmy AEG, przemalowano pudło na kolor biały i umieszczono reklamę producenta wyposażenia elektrycznego. Wagony otrzymały także nowe drzwi harmonijkowe, przypominające te zamontowane w tramwajach firmy Duewag. Skład do końca eksploatacji zachował swoje nietypowe malowanie.

W następnych modernizowanych wagonach zmodyfikowano kształt kasety na tablicę kierunkową, wymieniono stare wózki na nowe, wyprodukowane w zakładach Megi-Federn, zamontowano nowe sprzęgi oraz dwuczęściowe drzwi odskokowo-wychylne. Tramwaje otrzymały barwy czerwono-srebrne.

W latach 1991–1992 w ramach pierwszego etapu modernizacji, przebudowano 10 składów w warsztatach w Mittenwalde. Tylne światła zastąpiono lampami pochodzącymi z samochodów typu Wartburg 353, wymieniono kierunkowskazy na typ fabrycznie montowany w wagonach T4D od 1986 r. Poza tym w przedziale pasażerskim zamontowano nowe siedzenia.

W ramach drugiego etapu modernizacji, która przebiegała w latach 1992–1994, przebudowano 31 składów. Tramwaje otrzymały nowe światła tylne i kierunkowskazy, nowe siedzenia w przedziale pasażerskim oraz fotokomórki nad wyjściami. W późniejszym czasie pantograf nożycowy zastąpiono pantografem połówkowym Stemanna.

Podczas trzeciego etapu modernizacji wyremontowane wcześniej składy ponownie przebudowano; miało to miejsce przy okazji przeglądów technicznych, trwających w latach 1998–2005. Powiększono kabinę motorniczego, zamontowano klimatyzację; na skutek powiększenia kabiny zmniejszono pierwsze drzwi. Wewnątrz zainstalowany został system informacji pasażerskiej. Wagony otrzymały malowanie czerwono-srebrne. Ostatni etap modernizacji przeprowadzony został w Halle.

Dostawy
Państwo Miasto Typ Lata dostaw Liczba Numery taborowe
ZSRS Kaliningrad T4SU 1971–1979 223 101–323
Lipawa T4SU 1976–1979 15 201–215
Lwów T4SU 1972–1979 73 801–873
Tallinn T4SU 1973–1979 60 250–309
Winnica T4SU 1971–1979 42 106–147
Żytomierz T4SU 1977–1979 18
Jugosławia Belgrad T4YU 1967–1972 22 1–20, 111, 112
Zagrzeb T4YU 1976–1983 95 401–494
NRD Drezno T4D 1967–1984 572
Halle T4D 1968–1986 323 901–1223
Lipsk T4D 1968–1986 597 1601–2197
Magdeburg T4D 1968–1986 274 1001–1274
Rumunia Arad T4R 1974–1981 100 80–179
Braiła T4R 1978 10 19–28
Bukareszt T4R 1973–1975 131 3301–3431
Gałacz T4R 1978 10 61–70
Jassy T4R 1978–1981 70 201–270
Łączna liczba: 2625

[b]Dane techniczne:
Kraj produkcji: Czechosłowacja
Producent: ČKD, Praga-Smichov, Czechosłowacja
Okres produkcji: 1967–1986
Wyprodukowanych: 2635 egz.
Długość: 14 000 mm
Szerokość: 2200 mm
Wysokość: 3063 mm
Masa: 16 000 kg
Silniki: 4 × TE 022 B
Moc silników: 4 × 44 kW
Liczba drzwi: 3
Układ drzwi: 4-4-4
Liczba miejsc siedzących: 20
Liczba miejsc stojących: 77
Liczba miejsc ogółem: 97
Prędkość maksymalna: 65 km/h
Zasilanie: 600-750 V DC
Szerokość toru: 1000 mm
1067 mm
1435 mm
1450 mm
1458 mm
1524 mm