Samochód wyścigowy Formuły 3 – SKODA F3, Typ 992 z 1964 r.

Kiedy w 1964 r. zmieniły się przepisy dotyczące tradycyjnej kategorii jednomiejscowych samochodów wyścigowych Formuły 3, SKODA była w stanie szybko zareagować dzięki będącemu w fazie rozwoju modelowi 1000 MB. Już w sezonie 1965 trzy zupełnie nowe samochody wyścigowe kategorii Formuły 3 przystąpiły do rywalizacji. Były prowadzone przez trzech doświadczonych kierowców wyścigowych: Václava i Jaroslava Bobeka oraz Miroslava Fouska. Nowo utworzona wyścigowa klasa samochodów F3 dała również marce SKODA i jej kierowcom niepowtarzalną okazję do zmierzenia się z konkurencją z Europy Zachodniej.

Grand Prix Czechosłowacji 1949
Grand Prix Czechosłowacji we wrześniu 1949 roku miało być przez długi czas ostatnim międzynarodowym wyścigiem samochodowym w ówczesnym komunistycznym kraju. Wielkie gwiazdy Grand Prix na Torze Masaryka były później zaangażowane w tworzenie Formuły 1. Podczas ostatniego wyścigu entuzjazm zrekompensował brak środków finansowych, materiałów i woli politycznej. W najbardziej skromnych warunkach budowano jednomiejscowe samochody wyścigowe, które spełniały wymagania międzynarodowych wyścigów Formuły.

Pierwsze wyścigi Formuły 3 odbyły się pod koniec lat 40-tych. Jeśli chodzi o silniki, zastosowano niedrogie jednocylindrowe silniki motocyklowe o pojemności 500 cm3, które później stały się powszechnie stosowane. W 1951 seria została przemianowana na „International F3”. Jednak pod koniec lat 50. we Włoszech zadebiutowała nowocześniejsza Formuła Junior z seryjnie produkowanymi czterocylindrowymi silnikami o pojemności poniżej 1100 cm3. To ostatecznie przekształciło się w klasyczną Formułę 3, z samochodami o pojemności do 1000 cm3 – od 1 stycznia 1964 roku.

Wyścigówka Formuły 3 Skody
Projekt jednomiejscowego samochodu wyścigowego Skody otrzymał w Mladej Boleslav oznaczenie Š 992. Nawiązywał do modelu Š 990, który był gotowy do produkcji jako nowo zaprojektowany model ŠKODA 1000 MB wiosną 1964 roku. Pierwszy jednomiejscowy Š 992 został ukończony w lutym 1964 roku. Miał rurową, stalową ramę kratownicową i niezależne zawieszenie, z trójkątnymi wahaczami z przodu i niezależnym, opartym na trójkątnych wahaczach zawieszeniem z tyłu. Zaawansowanym rozwiązaniem – nawet jak na międzynarodowe standardy – było zamontowanie sprężyn śrubowych i amortyzatorów na obu osiach wewnątrz nadwozia, co pozytywnie wpłynęło na aerodynamikę wyścigówki.

Regulowane amortyzatory umożliwiły zmianę prześwitu samochodu. Jego 13-calowe felgi aluminiowe z oponami Dunlop były hamowane czterema hamulcami tarczowymi brytyjskiego producenta Girling. Czterocylindrowy rzędowy silnik ŠKODA ze sterowaniem zaworami OHV i trzyłożyskowym wałem korbowym został zamontowany wzdłużnie przed tylną osią. Ten układ napędowy był produkowany z licznymi modyfikacjami do 2003 roku i był ostatnio używany w ŠKODZIE FABIA pierwszej generacji.

Silnik o pojemności 999 cm3
W samochodzie F3 silnik miał pojemność 999 cm3 przy krótszym skoku tłoka i większej średnicy cylindra. Był on nachylony pod kątem 12˚ w lewo od osi pionowej, a sprzęgło było przymocowane do skrzyni biegów poprzez kołnierz. Pomiędzy sprzęgłem a skrzynią biegów znajdowało się tak zwane „przełożenie pośrednie”. Pozwoliło ono obniżyć środek ciężkości silnika, a tym samym dostosować ogólne przełożenie do charakterystyki każdego toru wyścigowego. Mechanizm różnicowy miał przełożenie 4,44 i był taki sam jak w produkcji seryjnej.

Chłodnice wody i oleju znajdowały się z przodu auta przed stopami kierowcy. Obok kierowcy, po obu stronach znajdowały się zbiorniki paliwa o łącznej pojemności 30 litrów. Smukła karoseria składała się z kilku części i była zdejmowana. Została opracowana w tunelu aerodynamicznym i początkowo była wykonana z aluminium. Wkrótce potem lżejsze tworzywo sztuczne wzmocnione włóknem szklanym zastąpiło aluminium. Przestrzeń w kokpicie była na wagę złota – stąd mała kierownica o średnicy zaledwie 300 mm. Masa własna SKODY F3 wynosiła niecałe 420 kilogramów, przy czym oś przednia stanowiła jej 41,5%, a tylna wraz z silnikiem 58,5%.

90 KM przy 420 kg
Jednolitrowy silnik początkowo dostarczał 53 kW (72 KM) przy 7250 obr./min. Jednak stopniowy wzrost kompresji i dalsze optymalizacje zwiększyły jego moc do 66 kW (90 KM) przy 8000 obr/min w sezonie 1966. Jednocześnie zmniejszono masę całkowitą samochodu o 15 kg. Pod koniec 1964 roku ŠKODA F3 osiągnęła prędkość maksymalną 188 km/h podczas jazd testowych na lotnisku w Hoškovicach. Już dwa lata później Skoda osiągnęła granicę 200 km/h.

Sukcesy
Od samego początku SKODA F3 znajdowała się w czołówce wszystkich swoich wyścigów. W tym czasie zawody wciąż odbywały się na wymagających torach biegnących zwykłymi drogami. Wyścigi odbywały się również na torach ulicznych z brukiem i pokrywami włazów. Na przykład tradycyjny wyścig „Mezi pavilony” w Brnie odbywał się na improwizowanym torze między pawilonami terenów wystawowych. W 1966 roku Václav (senior) i Jaroslav Bobek zajęli tam pierwsze dwa miejsca w wyścigu startując Skodą. W tym samym roku Jaroslav Bobek został mistrzem Czechosłowacji Formuły 3. Dwa lata później jego kolega z zespołu Miroslav Fousek triumfował w mistrzostwach krajów komunistycznych, tzw. „Pucharze Pokoju i Przyjaźni”.

Dzięki tym zwycięstwom udana kariera imponujących wizualnie i także technicznie samochodów SKODA F3 powoli dobiegła końca. Pod koniec lat 60. samochody coraz częściej spotykały się też w międzynarodowych wyścigach z konkurencją z krajów Europy Zachodniej, takimi jak Brabham i Tecno. W wyścigach krajowych dominowały przede wszystkim samochody Lotus Cosworth. Za ich kierownicami zasiadali znani kierowcy, tacy jak Vladimír Hubáček i Vladislav Ondřejík z zespołu Dukla Praga. Niemniej jednak jednomiejscowe Skody znakomicie spisywały się w często nierównych bitwach. Słusznie więc zajęły poczesne miejsce w historii czechosłowackiego sportu motorowego. Los wyścigówki z Mladej Boleslav przypieczętowała zmiana regulaminu Formuły 3 w 1971 roku. Przewidywał on wprowadzenie silników o pojemności 1,6 litra. W rezultacie samochody SKODA F3 służyłyby jedynie do dostarczania technologii do nowych modeli samochodów wyścigowych.

Dalsze losy 4 zbudowanych samochodów
SKODA F3 Václava Bobka pozostała w posiadaniu SKODY i jest obecnie częścią kolekcji Muzeum SKODY. Samochód Miroslava Fouska został przekazany Narodowemu Muzeum Techniki w Pradze w 1971 roku. Jednomiejscowy samochód Jaroslava Bobka został przez Václava Krála w połowie lat 70. XX wieku przebudowany na dwumiejscowy Spider Baghira. Natomiast prototyp, który rozpoczął całą historię, rozebrano po sezonie 1965. Obecnie znajduje się w prywatnej kolekcji i czeka na zakończenie renowacji.